S.M.: Κύριε Μπλέτσα, έχοντας μια μακρά και επιτυχημένη πορεία στο MIT Media Lab, ένα παγκόσμιο κέντρο καινοτομίας, τι σας ώθησε να αναλάβετε τον ρόλο του Διοικητή της νεοσύστατης Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας; Ποια είναι η προσωπική σας πρόκληση και το στρατηγικό κενό που ήρθατε να καλύψετε στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας της Ελλάδας;
Μιχ. Μπλέτσας: Είπατε τη λέξη κλειδί.. Καινοτομία…Η κυβερνοασφάλεια πρέπει να είναι η φυσική απόρροια της ψηφιακής επιτάχυνσης που κατακλύζει το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και το σύνολο της κοινωνικής μας ζωής. Και η θέση του Διοικητή της νεοσύστατης Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, ήταν η πρόκληση για μένα να προσφέρω στη χώρα μου, κομίζοντας όλη τη γνώση και τα εφόδια των χρόνων που αποκόμισα δουλεύοντας σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια στο χώρο της τεχνολογίας όπως το MIT. Για την Ελλάδα που βρίσκεται σε τροχιά τεχνολογικής ανόδου, ο τομέας της ψηφιακής ασφάλειας
αποτελεί καινοτόμο πεδίο υπό την έννοια της ελλιπούς γνώσης που καθημερινά εντοπίζουμε. Μια από τις βασικές μας αρμοδιότητες άλλωστε είναι να καλύψουμε αυτό το κενό στη γνώση. Οργανώνουμε και συμβάλλουμε ενεργά σε εκπαιδευτικές δράσεις κυβερνοασφάλειας και προγράμματα κατάρτισης, προάγουμε την
ενημέρωση και την εκπαίδευση, προωθούμε την ψηφιακή παιδεία και κουλτούρα ασφάλειας. Ως προσωπικό στοίχημα θέτω την εξοικείωση όσο το δυνατόν περισσοτέρων με δεξιότητες που άπτονται της κυβενοασφάλειας, θεωρώντας ύψιστη επένδυση την ενδυνάμωση της ανθρώπινης άμυνας που είναι το πρώτο και
συχνά πιο ευάλωτο μέτωπο.
S.M.: Η νέα Αρχή αναλαμβάνει δράση σε μια εποχή που οι κυβερνοαπειλές γίνονται όλο και πιο σύνθετες, επηρεάζοντας κράτη και επιχειρήσεις. Ποιες είναι οι βασικές, άμεσες προτεραιότητες της Αρχής για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της και πώς θα διασφαλίσει την ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών της χώρας απέναντι σε αυτές τις νέες προκλήσεις;
Μιχ. Μπλέτσας: Βασική μας προτεραιότητα αποτελεί η κωδικοποίηση και εφαρμογή της Ευρωπαϊκής οδηγίας NIS2 στο ελληνικό ψηφιακό οικοσύστημα. Από εκεί και πέρα η αρχή είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο συμμόρφωσης με την οδηγία, κάτι που θα αρχίσει πριν το τέλος του χρόνου προσβλέποντας στην ενίσχυση της κυβερνοανθεκτικότητας σε τομείς-κλειδιά, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η υγεία και οι τηλεπικοινωνίες. Θέτουμε ως στρατηγική προτεραιότητα τη δημιουργία Εθνικού Μητρώου Συμβάντων Κυβερνοασφάλειας, το οποίο θα λειτουργεί ως καταγραφικό και αναλυτικό εργαλείο για όλα τα περιστατικά που πλήττουν δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.
Ενισχύουμε τη συνεργασία με εταίρους του εξωτερικού συμμετέχοντας ενεργά σε δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών με ευρωπαϊκές και
διεθνείς αρχές. Και βέβαια υποστηρίζω πάντα ότι η ανθεκτικότητα χτίζεται μακροπρόθεσμα μέσα από την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Υπό το πρίσμα αυτό η δημιουργία προγραμμάτων εξειδίκευσης για επαγγελματίες κυβερνοασφάλειας πρέπει να τύχει της υψίστης στήριξης από την πολιτεία.
S.M.: Η νέα Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί ταυτόχρονα το ισχυρότερο όπλο στα χέρια των κυβερνοεγκληματιών αλλά και την πιο υποσχόμενη τεχνολογία για την άμυνά μας. Πώς σκοπεύει η Αρχή να αξιοποιήσει την ΑΙ για την πρόληψη και αντιμετώπιση απειλών, και παράλληλα, πώς θα θωρακίσει την Ελλάδα απέναντι σε κακόβουλες επιθέσεις που χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία;
Μιχ. Μπλέτσας: Η κακόβουλη χρήση των δυνατοτήτων που παρέχει η Τεχνητή Νοημοσύνη συνιστά τη νέα απειλή αυτή τη στιγμή στα ψηφιακό οικοσύστημα. Απειλή όχι μόνο για τα συστήματα αλλά και επικίνδυνο εργαλείο χειραγώγησης ανθρώπινων συμπεριφορών. Οι επιθέσεις γίνονται πιο εξελιγμένες και πιο στοχευμένες.
Όπως προείπα η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι στον πυρήνα του ψηφιακού γίγνεσθαι. Καταλαμβάνει καίριες θέσεις τόσο στο πεδίο των κυβερνοαπειλών όσο και στο κομμάτι των σύγχρονων αμυντικών στρατηγικών. Δίνει όπλα στους κυβερνοεγκληματίες για επιθέσεις με αυξημένη ακρίβεια και δυσκολία εντοπισμού, αλλά και δυνατότητες αυτοματοποιημένης απόκρισης, ανίχνευσης και ανάλυσης των απειλών που σε προγενέστερο χρόνο ήταν αδύνατες επιτρέποντας την συνδυαστική ανάλυση μεγάλων όγκων λειτουργικών δεδομένων των ψηφιακών συστημάτων που θα συλλέγονται από το επιχειρησιακό κέντρο ασφαλείας της Αρχής.
S.M.: Η Ευρώπη απαντά στις ψηφιακές προκλήσεις με ένα κύμα νέων, αυστηρών κανονισμών (π.χ. NIS2, DORA, AI Act). Ποια είναι η άποψή σας; Είναι μια αναγκαία θωράκιση που θα αυξήσει την ανθεκτικότητα όλων, ή κινδυνεύουμε από την υπερύθμιση που μπορεί να πνίξει την καινοτομία, ειδικά για τις μικρότερες,
ευέλικτες επιχειρήσεις;
Μιχ. Μπλέτσας: Η συλλογική ανάληψη δράσης και η δημιουργία και συστράτευση σε ένα κοινό κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει, με την έννοια ότι δημιουργεί ένα συμπαγές, ενιαίο και ενήμερο πλαίσιο λειτουργίας, που ενισχύει την εμπιστοσύνη. Η ανατροφοδότηση σε εμπειρίες, ο συνεχής διάλογος και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας έχουν σαφέστατα θετικό πρόσημο. Η απουσία ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου μπορεί να καταστεί πολύ πιο
επικίνδυνη, από την ύπαρξη απαιτητικών κανόνων. Προφανώς και η υπερβολική ρύθμιση δημιουργεί προβλήματα στις μικρότερες οντότητες, σίγουρα όμως η NIS2 δεν αποτελεί τέτοιο παράδειγμα. Σε κάθε περίπτωση η καλή ρύθμιση η οποία προσαρμόζεται τακτικά στις αλλαγές του πεδίου της μπορεί να δράσει υποβοηθητικά αντί για ανταγωνιστικά στην καινοτομία.
S.M.: Προέρχεστε από το MIT, ένα οικοσύστημα που παράγει διαρκώς καινοτομία και επιτυχημένα spinoffs. Στην Ελλάδα, παρά το εξαιρετικό ταλέντο, η σύνδεση πανεπιστημίου-αγοράς υστερεί. Βάσει της εμπειρίας σας, ποια είναι τα 2-3 συγκεκριμένα, δομικά βήματα που πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να «ξεκλειδώσει» την εμπορική αξιοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας και να δούμε περισσότερα deep tech spinoffs να γεννιούνται;
Μιχ. Μπλέτσας: Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικό επιστημονικό κεφάλαιο το οποίο συχνά αδυνατεί να συγκρατήσει στη χώρα. Το σημείο
καμπής βρίσκεται στην εμπορική αξιοποίηση της έρευνας, αξιοποίηση που σε άλλες χώρες βασίζεται και υλοποιείται κυρίως από τις επιχειρήσεις. Δεδομένης της ισχνής τεχνολογικής επιχειρηματικής δραστηριότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας στην χώρα μας, τα ελληνικά πανεπιστήμια καλούνται να παίξουν τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ της ανάπτυξης επιστημονικής γνώσης και της εμπορικής της αξιοποίησης.
Καταρχήν τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας θα πρέπει να λειτουργούν με ανεξαρτησία, αξιοκρατία αλλά και αξιολόγηση της δουλειάς τους με την χρηματοδότησή τους να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις επιδόσεις τους. Υποστήριξη των ερευνητών στην κατοχύρωση της ευρεσιτεχνίας τους χωρίς το εκπαιδευτικό ίδρυμα να κρατά την μερίδα του λέοντος των πνευματικών δικαιωμάτων θα βοηθούσε πολύ δεδομένης της πολύ φτωχής παραγωγής πατεντών από την χώρα μας.
Η πολιτεία θα πρέπει να δει προσεκτικά και να επανεξετάσει τις επιδοτήσεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας δίνοντας το κύριο βάρος σε επιχειρήσεις που αξιοποιούν ερευνητικά αποτελέσματα αντί για τις πιο παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες.
S.M.: Πέρα από την κυβερνοασφάλεια, ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο «στοίχημα» που πρέπει να κερδίσει η χώρα μας την επόμενη πενταετία για να εδραιωθεί ως ένας σοβαρός περιφερειακός κόμβος τεχνολογίας και καινοτομίας, προσελκύοντας ταλέντο και επενδύσεις;
Μιχ. Μπλέτσας: Στην Ελλάδα γίνονται σταθερά και με προοπτική βήματα, τεχνολογικής ανέλιξης. Η χώρα δίνει το τεχνολογικό παρόν διεθνώς, ωστόσο απαιτείται να εδραιώσει τη βεβαιότητα στο επιστημονικό προσωπικό ότι αξίζει και μπορεί να χτίσει εδώ το μέλλον του, αποτρέποντας έμπρακτα την αναζήτηση ευκαιριών στο εξωτερικό. Έχουμε σαφέστατα το ταλέντο και τη γνώση. Η δημιουργία ενός σταθερού, φιλικού και αξιόπιστου περιβάλλοντος για επενδύσεις στην καινοτομία, με επίκεντρο το ανθρώπινο κεφάλαιο πρέπει να είναι το μεγάλο μας στοίχημα για την επόμενη πενταετία. Η πολυπόθητη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου απαιτεί θεσμική ωρίμανση, ασφάλεια δικαίου και καλό εκπαιδευτικό σύστημα.