Βέλτιστες Πρακτικές για τη Διασφάλιση των Συστημάτων Υγείας σε 12 Βήματα
Κυβερνοασφάλεια στον τομέα της Υγείας
Με τον όρο κυβερνοασφάλεια στα συστήματα Υγείας ορίζουμε όλες εκείνες τις στρατηγικές και πρακτικές τεχνολογίας που αποσκοπούν στην προστασία των ευαίσθητων δεδομένων ασθενών αλλά και της ψηφιακής υποδομής των δομών υγείας από κυβερνοεπιθέσεις ή κυβερνοαπειλές. Χαρακτηρίζεται κρίσιμη για τη λειτουργική ανθεκτικότητα των υπηρεσιών υγείας, καθώς εξασφαλίζει τη συνεχή και ασφαλή λειτουργία των ιατρικών υπηρεσιών από ψηφιακές απειλές που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των ασθενών και των μονάδων υγείας.
Η υιοθέτηση ισχυρών μέτρων κυβερνοασφάλειας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την προστασία των ευαίσθητων δεδομένων ασθενών, για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με το κανονιστικό πλαίσιο ασφαλείας των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών, αλλά και για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, στο ζωτικής σημασίας τομέα, της Υγείας.
Βέλτιστες Πρακτικές για τη διασφάλιση των Συστημάτων Υγείας
Εφαρμόστε τις στρατηγικές ασφαλείας που ακολουθούν προκειμένου να θωρακίσετε τα ψηφιακά συστήματα των μονάδων υγείας που διατηρείτε.
Καταγραφή υλικού και λογισμικού
Αντίγραφα Ασφαλείας και Ανάκαμψης Δεδομένων
Γιατί – Τα τακτικά, offline αντίγραφα ασφαλείας είναι απαραίτητα για την ανάκτηση από λυτρισμικές επιθέσεις. Επιτρέπουν στις μονάδες υγείας να αποκαταστήσουν δεδομένα και να συνεχίσουν τη λειτουργία τους γρήγορα, μειώνοντας τον χρόνο διακοπής και την απώλεια δεδομένων αν τα συστήματα παραβιαστούν.
Πώς – Δημιουργήστε μια ρουτίνα για τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας κρίσιμων δεδομένων, εφαρμογών και ρυθμίσεων σύμφωνα με την επιχειρησιακή κρισιμότητα και τις απαιτήσεις επιχειρησιακής συνέχειας της μονάδας υγείας, διασφαλίζοντας ότι τα αντίγραφα αποθηκεύονται offline ή σε ασφαλή, ξεχωριστά περιβάλλοντα, προκειμένου να αποτραπεί λυτρισμική επίθεση σε αυτά. Πραγματοποιείτε περιοδικά τη διαδικασία επαναφοράς, προκειμένου να επαληθεύσετε ότι η ανάκτηση δεδομένων μπορεί να ολοκληρωθεί εντός των απαιτούμενων χρονικών πλαισίων. Καταγράψτε και αναθεωρήστε τα βήματα ανάκτησης με το προσωπικό, ώστε να είναι έτοιμο να τα εκτελέσει υπό πίεση σε πραγματικό περιστατικό. Γενικότερα, προετοιμάστε ένα ολοκληρωμένο πλάνο επιχειρησιακής συνέχειας (Business Continuity Plan – BCP) το οποίο θα περιλαμβάνει το σενάριο αντιμετώπισης λυτρισμικής επίθεσης.
Πολυπαραγοντικός Έλεγχος Ταυτότητας (MFA) και Διαχείριση Προνομιακής Πρόσβασης (PAM)
Γιατί – Το MFA (Πολυπαραγοντικός Έλεγχος Ταυτότητας) θωρακίζει την ασφάλεια πρόσβασης απαιτώντας ένα επιπλέον επίπεδο επαλήθευσης. Ακόμα και αν ένας κωδικός παραβιαστεί, το MFA συντελεί στην αποτροπή μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης, δυσχεραίνοντας την είσοδο εισβολέων σε κρίσιμα πεδία. Συνδυάστε τον έλεγχο αυτόν με Διαχείριση Προνομιακής Πρόσβασης (PAM) σε απαραίτητο προσωπικό και εργασίες.
Πώς – Εφαρμόστε MFA στα κρίσιμα συστήματα, ειδικά σε σημεία υψηλού κινδύνου, όπως ιατρικά αρχεία, λογαριασμοί διοίκησης, υγειονομικού προσωπικού και αρχεία ασθενών. Όπου είναι δυνατόν, διαμορφώστε το MFA για συστήματα με απομακρυσμένη πρόσβαση και για εφαρμογές που βασίζονται στο cloud. Για περιοχές όπου το MFA δεν είναι εφικτό, εφαρμόστε πρόσθετους ελέγχους, όπως λευκές λίστες IP ή κωδικούς μίας χρήσης ή πρόσβαση μέσω διακομιστή πύλης (jump server) που υποστηρίζει μηχανισμό MFA, για να ενισχύσετε την ασφάλεια. Παράλληλα επιβάλλετε πολιτικές ελάχιστης πρόσβασης (PAM) περιορίζοντας τη χρήση προνομιακών λογαριασμών.
Τακτικές Αναβαθμίσεις Λογισμικού και Ενημερώσεις – Διαχείριση ευπαθειών
Γιατί – Η τακτική ενημέρωση κλείνει τα κενά ενός παρωχημένου λογισμικού, καθιστώντας πιο δύσκολη την εισβολή των επιτιθέμενων σε δίκτυα. Οι λυτρισμικές επιθέσεις και άλλες μορφές κακόβουλου λογισμικού συχνά εκμεταλλεύονται αυτές τις ευπάθειες. Με τον τρόπο αυτό διαφυλάττετε τις πληροφορίες που αφορούν σε ευαίσθητα ιατρικά αρχεία και προσωπικά δεδομένα ασθενών.
Πώς – Εγκαταστήστε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα διαχείρισης ενημερώσεων προκειμένου να διασφαλίσετε ότι όλα τα λειτουργικά συστήματα, οι εφαρμογές λογισμικού και οι συσκευές δικτύου ενημερώνονται τακτικά. Προγραμματίστε χρόνο αδράνειας, αν χρειάζεται, για να εφαρμοστούν οι ενημερώσεις χωρίς να διαταράσσονται οι λειτουργίες του νοσοκομείου. Χρησιμοποιήστε εργαλεία ανίχνευσης ευπαθειών για να εντοπίσετε και να προτεραιοποιήσετε ενημερώσεις για κρίσιμα και εκτεθειμένα συστήματα. Εφαρμόστε τις άμεσα προκειμένου να αποτρέψετε την εκμετάλλευσή τους. Γενικότερα, αναπτύξτε μια ολοκληρωμένη διαδικασία διαχείρισης ευπαθειών, η οποία θα περιλαμβάνει τον τακτικό εντοπισμό, την προτεραιοποίηση και την αντιμετώπιση των ευπαθειών.
Κατακερματισμός Δικτύου
Γιατί – Ο κατακερματισμός περιορίζει τη διάδοση λυτρισμικής επίθεσης, περιορίζοντάς το σε συγκεκριμένο τμήμα του δικτύου. Αυτό μειώνει την αντίδραση ντόμινο και καθιστά πιο εύκολη την απομόνωση των επηρεασμένων περιοχών κατά τη διάρκεια επίθεσης.
Πώς– Σχεδιάστε το δίκτυό σας με κατακερματισμό, ομαδοποιώντας τα συστήματα και τις συσκευές βάσει λειτουργιών (π.χ. ιατρικά αρχεία, διοίκηση νοσοκομείου, νοσηλευτικό προσωπικό, αρχεία εξετάσεων ασθενών). Χρησιμοποιήστε τείχη προστασίας και VLANs για να ελέγχετε τη ροή δεδομένων μεταξύ αυτών των τμημάτων, επιτρέποντας μόνο τις απαραίτητες συνδέσεις. Εφαρμόστε ελέγχους πρόσβασης και παρακολούθηση για να εντοπίζετε μη εξουσιοδοτημένες προσπάθειες κίνησης μεταξύ τμημάτων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο λυτρισμικής επίθεσης σε όλα τα συστήματα αν παραβιαστεί ένα τμήμα.
Ανίχνευση και Ανταπόκριση σε Σημεία Τερματικών (EDR)
Γιατί – Το EDR (Ανίχνευση και Ανταπόκριση σε Σημεία Τερματικών) παρέχει σε πραγματικό χρόνο ορατότητα στις δραστηριότητες των τερματικών των νοσοκομείων και συντελεί στη γρήγορη ανταπόκριση σε ύποπτες συμπεριφορές, περιορίζοντας έτσι τη μόλυνση από λυτρισμική επίθεση, πριν προλάβει να εξαπλωθεί και προκαλέσει εκτεταμένη ζημιά στη μονάδα υγείας.
Πώς – Αναπτύξτε λύσεις EDR σε όλες τις ψηφιακές συσκευές του νοσοκομείου, όπως επιτραπέζιους υπολογιστές, φορητούς υπολογιστές και διακομιστές. Βεβαιωθείτε ότι τα εργαλεία EDR είναι διαμορφωμένα ώστε να παρακολουθούν ύποπτες συμπεριφορές, όπως ασυνήθιστες αλλαγές αρχείων ή υψηλή χρήση CPU, που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν λυτρισμική επίθεση. Το EDR θα πρέπει να περιλαμβάνει επίσης αυτοματοποιημένες δυνατότητες ανταπόκρισης για την απομόνωση των επηρεασμένων τερματικών γρήγορα αν ανιχνευτεί μόλυνση, αποτρέποντας τη διάδοσή της στο δίκτυο. Εξετάστε μια ευρύτερη λύση Ασφάλειας Τερματικών Σημείων (Endpoint Security) που να προσφέρει πληρέστερη προστασία (EDR, Antivirus, Antispam, Antimalware, DLP κ.λπ).
Εκπαίδευση Ευαισθητοποίησης για Phishing
Γιατί – Το phishing παραμένει κύρια μέθοδος λυτρισμικών επιθέσεων. Εκπαιδεύοντας τους χρήστες να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν τις προσπάθειες phishing, μειώνετε τις πιθανότητες επιτυχούς λυτρισμικής επίθεσης που πηγάζει από ανθρώπινα λάθη.
Πώς – Διεξάγετε συνεχή εκπαίδευση σε όλο το υγιεινομικό προσωπικό ώστε να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν προσπάθειες phishing. Χρησιμοποιήστε ρεαλιστικά παραδείγματα και διαδραστικές προσομοιώσεις για να ενισχύσετε την εκπαίδευση και βεβαιωθείτε ότι οι χρήστες γνωρίζουν πώς να χειρίζονται ύποπτα μηνύματα.
Φιλτράρισμα Email και Ανίχνευση Απειλών
Γιατί – Το email είναι ένα κοινό σημείο εισόδου για λυτρισμικές επιθέσεις συχνά μέσω κακόβουλων συνδέσμων ή συνημμένων αρχείων. Το φιλτράρισμα και η ανίχνευση των email μειώνει τις πιθανότητες να φτάσουν αυτές οι απειλές στα εισερχόμενα των χρηστών, προσθέτοντας ένα ισχυρό στρώμα προληπτικής άμυνας.
Πώς – Ρυθμίστε προηγμένο φιλτράρισμα email με εργαλεία που υποστηρίζουν sandboxing, επιτρέποντας τον έλεγχο συνημμένων και συνδέσμων σε ένα ασφαλές περιβάλλον πριν φτάσουν στους χρήστες. Διαμορφώστε το σύστημα ώστε να μπλοκάρει ή να θέτει σε καραντίνα email από ύποπτους τομείς και προσθέστε ειδοποιήσεις για μηνύματα που περιέχουν γνωστούς κακόβουλους δείκτες. Εκπαιδεύστε τους χρήστες της μονάδας υγείας να αναφέρουν ύποπτα email και εφαρμόστε διαδικασίες ταχείας ανταπόκρισης για τη διαχείριση περιστατικών phishing.
Ασφαλής Διαμόρφωση και Θωράκιση Συστημάτων
Γιατί – Οι εσφαλμένες ρυθμίσεις και οι περιττές υπηρεσίες δημιουργούν ευπάθειες που μπορεί να εκμεταλλευτούν οι λυτρισμικές επιθέσεις. Η περιχαράκωση των συστημάτων διασφαλίζει ότι είναι διαμορφωμένα με ασφάλεια, μειώνοντας τις πιθανότητες εκμετάλλευσής τους.
Πώς – Εφαρμόστε ασφαλή πρότυπα διαμόρφωσης σε διακομιστές, διασυνδεδεμένες ιατρικές συσκευές, σταθμούς εργασίας και συσκευές δικτύου. Απενεργοποιήστε μη χρησιμοποιούμενες θύρες, αφαιρέστε περιττό λογισμικό και εφαρμόστε ισχυρές ρυθμίσεις ασφαλείας για εφαρμογές, ειδικά για συστήματα με ευαίσθητα δεδομένα. Διεξάγετε τακτικούς ελέγχους διαμόρφωσης και διορθώστε τυχόν αποκλίσεις από τα ασφαλή πρότυπα, αξιοποιώντας αυτοματοποιημένα εργαλεία συμμόρφωσης, όπου είναι δυνατόν προκειμένου να απλοποιήσετε αυτή τη διαδικασία.
Καταγραφή και παρακολούθηση συμβάντων (event logs monitoring)
Γιατί – Η συλλογή και ανάλυση των logs αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για την ικανότητα του νοσοκομείου να ανιχνεύσει έγκαιρα κάποια κακόβουλη δραστηριότητα. Μερικές φορές, τα αρχεία καταγραφής συμβάντων αποτελούν το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο μίας επιτυχημένης κυβερνοεπίθεσης. Έχει παρατηρηθεί ότι εξ αιτίας ανεπαρκών ή ανύπαρκτων διαδικασιών ανάλυσης των logs, σε αρκετές περιπτώσεις οι επιτιθέμενοι είχαν αποκτήσει πρόσβαση και είχαν πλήρη έλεγχο των συστημάτων για μήνες ή χρόνια, χωρίς κανείς στον οργανισμό-στόχο να το γνωρίζει.
Πώς – Ενεργοποιήστε την καταγραφή των logs σε κρίσιμα συστήματα της μονάδας υγείας, καθώς και σε firewalls, proxies και remote access systems (VPN κ.λπ.). Ιδίως, ενεργοποιήστε την καταγραφή των access control logs κατά την απόπειρα πρόσβασης σε πόρους χωρίς τα απαραίτητα προνόμια. Συλλέγετε τα logs και προβείτε σε ανάλυσή τους σε εβδομαδιαία βάση, ή συχνότερα, με σκοπό την ανίχνευση δυνητικών απειλών. Στο μέτρο του εφικτού, υλοποιήστε εργαλείο SIEM (Security Information and Event Management), το οποίο συλλέγει logs από διάφορες πηγές, τα συσχετίζει και τα αναλύει αυτοματοποιημένα σε πραγματικό χρόνο, και παρέχει ειδοποιήσεις (alerts) για πιθανή κακόβουλη δραστηριότητα. Διασφαλίστε τον συγχρονισμό ανάμεσα στα ρολόγια όλων των συσκευών, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ακρίβεια στη συσχέτιση συμβάντων μεταξύ διαφορετικών συστημάτων. Εφαρμόστε διαδικασίες συνεχούς παρακολούθησης των ειδοποιήσεων αναθέτοντας ξεκάθαρους ρόλους.
Σχέδιο Απόκρισης σε Περιστατικά (Incident Response Plan)
Γιατί – Ένα σχέδιο IR (Απόκρισης Περιστατικού) επιτρέπει ταχεία και οργανωμένη δράση κατά τη διάρκεια ενός περιστατικού λυτρισμικής επίθεσης σε μονάδα υγείας, βοηθώντας να περιοριστεί η ζημιά και να επιτευχθεί ταχύτερη ανάκαμψη. Η προετοιμασία είναι καθοριστική για τη μείωση των επιπτώσεων, διασφαλίζοντας ότι το προσωπικό γνωρίζει τους ρόλους του και είναι έτοιμο να ανταποκριθεί αποτελεσματικά.
Πώς – Αναπτύξτε και διατηρείτε επικαιροποιημένο ένα ολοκληρωμένο σχέδιο IR που περιγράφει συγκεκριμένες ενέργειες, ρόλους και ευθύνες για την ανταπόκριση σε λυτρισμικές επιθέσεις. Συμπεριλάβετε ένα σχέδιο επικοινωνίας για την ειδοποίηση των επηρεαζόμενων χρηστών, εξωτερικών ενδιαφερόμενων και των αρχών επιβολής του νόμου, αν είναι απαραίτητο. Διεξάγετε τακτικά ασκήσεις προσομοίωσης για να δοκιμάσετε το σχέδιο και να το προσαρμόσετε βάσει των συμπερασμάτων που αντλήθηκαν, διασφαλίζοντας ότι η ομάδα IR μπορεί να ενεργεί γρήγορα και αποτελεσματικά σε μια πραγματική επίθεση.
Υλοποίηση ελέγχων παρείσδυσης (penetration tests)
Γιατί – Στο σύγχρονο πολύπλοκο διεθνές οικοσύστημα, όπου οι τεχνολογίες μεταβάλλονται συνεχώς και νέες επιθετικές τεχνικές εμφανίζονται σε τακτική βάση, οι μονάδες υγείας θα πρέπει περιοδικά να αξιολογούν την αποτελεσματικότητα των μέτρων κυβερνοασφάλειας που έχουν υλοποιήσει, με σκοπό να εντοπίσουν κενά τα οποία οι επιτιθέμενοι μπορούν να εκμεταλλευτούν για να αποκτήσουν πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα του νοσοκομείου. Ο έλεγχος παρείσδυσης αποτελεί μία προσομοίωση κυβερνοεπίθεσης με ελεγχόμενο τρόπο, που παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη ευπαθειών στα αγαθά του οργανισμού, την αποτελεσματικότητα των μέτρων προστασίας έναντι κακόβουλων ενεργειών, καθώς και το εύρος των επιπτώσεων (impact) που αυτές οι ενέργειες μπορούν να επιφέρουν. Επίσης, μπορούν να αναδείξουν αδυναμίες σε διαδικασίες, όπως είναι εσφαλμένες ρυθμίσεις συστημάτων, καθώς και την ανάγκη για εκπαίδευση χρηστών.
Πώς – Πραγματοποιείτε, σε ετήσια βάση, ελέγχους παρείσδυσης στο δίκτυο, στα συστήματα και στις εφαρμογές σας. Διενεργήστε τους ελέγχους με αυστηρό και σαφές πεδίο εφαρμογής, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος, την ωριμότητα και τις απαιτήσεις σας, καθώς και την κρισιμότητα των δεδομένων που επεξεργάζεστε. Υλοποιείστε διαδικασία έγκαιρης επιδιόρθωσης των εντοπισμένων ευπαθειών, δίνοντας προτεραιότητα στις σοβαρότερες, με βάση αναγνωρισμένα διεθνή πλαίσια μέτρησης κρισιμότητας ευπαθειών, όπως είναι το CVSS (Common Vulnerability Scoring System).